Arika Madeyska (1920-2004)

Arika Madeyska w Fundacji Zaleskich, Warszawa 1999. Archiwum rodziny artystki

Arika Madeyska urodziła się w 1920 r. w Warszawie, w rodzinie szlacheckiej i inteligenckiej o tradycjach patriotycznych (jej ojciec Władysław Lubicz-Orłowski był inżynierem rolnikiem, a w czasie II wojny światowej był aktywnym członkiem Armii Krajowej. W 1953 r. Madeyska ukończyła Państwową Szkołę Sztuk Plastycznych w Sopocie, gdzie studiowała malarstwo pod kierunkiem Artura Nachta-Samborskiego i Jacka Żuławskiego. Tam poznała swojego pierwszego męża, Romana Poray-Madeyskiego, asystenta w dziale malarstwa ściennego. Wkrótce po ukończeniu studiów Madeyska para zamieszkała w Warszawie, gdzie szybko zaangażowała się w życie bohemy. W Warszawie Madeyska rozpoczęła karierę artystyczną i zyskała uznanie zarówno publiczności i krytyków, jak i oficjalnych instytucji, które przyznały jej liczne nagrody, nawet jeśli odmawiała podporządkowania się socrealistycznemu stylowi, woląc tworzyć we własnym języku pikturalnym. Madeyska zaczęła wystawiać i zdobywać nagrody pod koniec lat pięćdziesiątych: jej pierwsza indywidualna wystawa miała miejsce w 1959 roku na Salonie Nowej Kultury w Warszawie. Jak powiedziała „Dużo pracowałam i cały czas malowałam. Byłem dość dobrze znana. Byłam zapraszana na wszystkie wystawy, otrzymywałam nagrody, muzea kupowały moje obrazy, a niektórzy nawet kupowali. Awansowałam bez szukania, po prostu tak się stało”.

Jednak pomimo sukcesów – ale także m.in. z powodu problemów osobistych – Madeyska zdecydowała się w 1966 roku osiąść na stałe w Paryżu. Pierwsze lata w stolicy były bardzo trudne, ponieważ artystka żyła w wielkiej biedzie. Jednak po pewnym czasie jej sytuacja poprawiła się dziękipomocy innych polskich emigrantów – zarówno ze środowisk artystycznych, jak i „Kultury” – ale także dzięki jej talentom artystycznym. Madeyska zaczęła pracę jako konserwatorka, najpierw w pracowni Joanny Wierusz-Kowalskiej (dzięki niej brała udział w restauracji fresków Fontainebleau), a później prowadziła działalność na własny rachunek. Od 1972 roku – kiedy wyszła za mąż za Jacoba Carlo i zyskała swobodę poruszania się, której przez długi czas była pozbawiona z powodu cofnięcia jej paszportu przez władze komunistyczne – dużo podróżowała po świecie. W tym czasieponownie zaczęła wystawiać: wcześniej jej kariera malarska ucierpiała z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej i wynikającej z niej potrzeby pracy, która nie pozwalała jej skoncentrować się na poszukiwaniach artystycznych.

W 1991 roku Madeyska nawiązała kontakt z krajem i ponowniezaczęła tam wystawiać. Zmarła w Paryżu w 2004 roku.

Styl Madeyskiej przeszedł wiele zmian na przestrzeni lat: od figuratywnych pejzaży miejskich do abstrakcyjnych obrazów z elementami geometrycznymi, zdominowanych początkowo przez linie podobne do niektórych prac Mondriana. Z czasem linie te zaczęłystawaćsię coraz bardziej zaokrąglone, ewoluując w końcu w koła. Jednak mimo tych zmian Madeyska przez całe życie skupiała się na małych formatach i subtelnej, dyskretnej kolorystyce. Jej prace wystawiane były w wielu galeriach na całym świecie, m.in. w Japonii, Brazylii, Szwajcarii, Słowenii i Stanach Zjednoczonych. Jest laureatką wielu nagród krajowych i międzynarodowych.